Πάγκαλος, Θεόδωρος

Έλληνας στρατιωτικός και πολιτικός (Σαλαμίνα 1878 – Αθήνα 1952). Σπούδασε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και στη Γαλλική Ακαδημία Πολέμου, πήρε μέρος στην Επανάσταση στο Γουδί (1909), στους Βαλκανικούς πολέμους (1912-13), στο Κίνημα Θεσσαλονίκης (1916), στις επιχειρήσεις του Μακεδονικού Mετώπου του A» Παγκοσμίου πολέμου (1918) καθώς και στη Μικρασιατική εκστρατεία ως Αρχηγός του Επιτελείου του Γενικού Στρατηγείου (1919-20) με τον βαθμό του υποστρατήγου. Αποστρατεύτηκε μετά την 1η Νοεμβρίου 1920, ανεκλήθη στην ενέργεια από την Επανάσταση του 1922, και έγινε πρόεδρος της ανακριτικής επιτροπής για τους υπεύθυνους της μικρασιατικής καταστροφής και υπουργός Στρατιωτικών (Νοέμβριος 1922) στην κυβέρνηση Γονατά. Τον επόμενο μήνα διορίστηκε αρχιστράτηγος της στρατιάς του Έβρου, την οποία αναδιοργάνωσε με δρακόντεια μέτρα και την κατέστησε αξιόμαχη, αλλά τον Ιούνιο του 1923 αντικαταστάθηκε από τον υποστράτηγο Πιερράκο Μαυρομιχάλη, λόγω διαφωνίας του για τη σύναψη της ελληνοτουρκικής συνθήκης ειρήνης της Λοζάνης. Εξελέγη πληρεξούσιος Θεσσαλονίκης στη Δ» Συντακτική Συνέλευση του 1923 και συμμετείχε στην κυβέρνηση Παπαναστασίου ως υπουργός Εννόμου Τάξεως (Μάρτιος 1924) και αργότερα των Στρατιωτικών. Τον Ιούνιο του 1925, αποκτώντας στο μεταξύ και τον βαθμό του αντιστρατήγου, ανέτρεψε με πραξικόπημα την κυβέρνηση Μιχαλακοπούλου, σχημάτισε ο ίδιος κυβέρνηση, με την οποία εμφανίστηκε στην εθνοσυνέλευση και πήρε ψήφο εμπιστοσύνης (κοινοβουλευτικό μανδύα), και τον Ιανουάριο 1926 κήρυξε τη δικτατορία, διαλύοντας το Kοινοβούλιο. Τον Απρίλιο 1926 ο Π. εκλέγεται πρόεδρος της Δημοκρατίας μετά την παραίτηση του προέδρου Π. Κουντουριώτη, διατηρώντας συγχρόνως και την πρωθυπουργία. Aργότερα αναθέτει την προεδρία της κυβέρνησης στον Αθ. Ευταξία (Ιούλιος 1926), αλλά τη νύχτα της 22ας Αυγούστου 1926 ανατρέπεται με πραξικόπημα του στρατηγού Γ. Κονδύλη, συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στο φρούριο της Κρήτης Ιτζεδίν, από όπου απολύεται το 1928 με αμνηστία. Μεταγενέστερη απόπειρά του να πολιτευτεί στην Αθήνα απέτυχε. Ο Γ.Π. έγραψε το στρατιωτικό σύγγραμμα Μαθήματα πολεμικής τέχνης και Απομνημονεύματα. Ο Θεόδωρος Πάγκαλος (φωτ. από την έκδ. «100 + 1 χρόνια Ελλάδα»).